Održivi materijali za zgrade

Korišćenje operativne energije u zgradama čini približno 30% globalne potrošnje energije, pri čemu taj procenat iznosi 34% ako se uzme u obzir i energija korišćena za proizvodnju cementa, betona, čelika i aluminijuma za konstrukciju ⁽⁸⁾. Emisije CO₂ povezane sa čitavim životnim ciklusom ovih materijala — od proizvodnje do konstrukcije, upotrebe i rashodovanja — nazivaju se „vezane emisije“. Tokom 2022. godine, ove vezane emisije činile su 6,8% globalnih emisija CO_₂ ⁽⁸⁾. Taj podatak se povećava na 10% ako se uračunaju emisije nastale proizvodnjom cigala, stakla i bakra ⁽¹⁴⁾.

Očekuje se da će udeo vezanih emisija značajno porasti. Globalna alijansa za građevinarske projekte i konstrukciju (GlobalABC) predviđa da će se potrošnja sirovina na svetskom nivou gotovo udvostručiti do 2060. godine ako se nastavi sa dosadašnjom praksom, pri čemu jednu trećinu ovog rasta čini građevinski sektor ⁽¹⁴⁾. U ovom scenariju je udeo ugrađenih emisija CO₂ u ukupnim emisijama u zgradama će se gotovo udvostručiti od danas do 2060. godine ⁽¹⁴⁾. Dakle, građevinska industrija rizikuje da na putu razvoja ostane zarobljena sa visokim sadržajem ugljenika.

Brzo smanjenje emisija je od suštinskog značaja za ograničavanje globalnog zagrevanja na nivo ispod 1,5 °C [2,7 °F]. GlobalABC predlaže tri ključna pristupa: izbegavanje otpada i gradnju sa manje novog materijala, ponovno korišćenje elemenata konstrukcije, prelazak na biološke građevinske materijale i poboljšanje konstrukcije za rastavljanje konvencionalnih građevinskih materijala i procesa.

Izbegavanje otpada i gradnja sa manje novog materijala označava prelazak na cirkularnu ekonomiju. Najznačajnija prilika za ovo je u fazi planiranja i projektovanja. Integrisanjem strategija cirkularnog dizajna u ranoj fazi gradnje, ugrađene emisije se mogu smanjiti za 10%–50%. Druga poluga je konstruisanje zgrada za fleksibilnu upotrebu, koja omogućava produženje životnog veka zgrade.

Prelazak na zemljane i biološke građevinske materijale je još jedan pristup koji nudi značajan potencijal za dekarbonizaciju. Na primer, korišćenjem bioloških materijala kao što su drvo, bambus, konoplja i slama mogu se smanjiti emisije do 40% u poređenju sa konvencionalnim materijalima, pod uslovom da se do njih dolazi i da se oni obrađuju na održiv način.

Uprkos ovim novim pristupima, postoji i dalje potreba za poboljšanjem konvencionalnih građevinskih materijala i procesa. Smanjenje udela klinkera kod cementa i betona, elektrifikacija proizvodnje i korišćenje alternativnih vezivnih sredstava može smanjiti emisije i za 25%. Reciklaža čelika smanjuje 60%–80% energije koja je povezana sa emisijama. Međutim, rastući jaz između ponude i potražnje za otpadnim čelikom znači da će primarna proizvodnja čelika ostati neophodna. Prelaskom na tehnologiju direktne redukcije gvožđa i elektrolučne peći sa pogonom preko obnovljivih izvora energije, emisije iz primarne proizvodnje čelika mogu se smanjiti i do 97%. Dekarbonizacija proizvodnje aluminijuma zavisi od proizvodnje iz obnovljivih izvora energije i većeg stepena reciklaže, čime se potencijalno smanjuje upotreba energije i povezane emisije za 70%–90%. Proizvodnja stakla se može dekarbonizovati kroz elektrificiranu proizvodnju i strožu politiku recikliranja. Dekarbonizacija plastike zahteva poboljšane metode reciklaže i razvoj plastike na biološkoj bazi i biorazgradive plastike ⁽¹⁵⁾. Za postizanje svega ovoga biće potrebna veća koordinacija između proizvođača i potrošača, uključujući proizvođače, arhitekte, programere, zajednice i stanare. Zato su od suštinskog značaja snažna politička podrška, propisi i podsticaji u svim fazama radnog veka materijala, od proizvodnje do kraja upotrebe.