Niedobór pracowników wykwalifikowanych w zawodach technicznych

94% trzecia firm budowlanych informuje, że znalezienie wykwalifikowanej kadry jest istotnym wyzwaniem⁽³⁵⁾. Niedobór pracowników wykwalifikowanych w zawodach technicznych w branży budowlanej ma kilka głównych przyczyn. Po pierwsze branża ma niekorzystny wizerunek, ponieważ zawody budowlane są często postrzegane jako fizycznie wyczerpujące, z długim czasem pracy w trudnych warunkach, co zniechęca młodsze pokolenia przed podejmowaniem zatrudnienia. Po drugie w wielu krajach brakuje programów kształcenia zawodowego i praktyk będących odpowiedzią na niedobory specjalistów w dziedzinie instalacji budynkowych, np. elektryków, monterów instalacji rurociągowych, techników wentylacji czy integratorów systemów. Po trzecie pracownicy o umiejętnościach przydatnych w różnych sektorach są przyciągani przez branże oferujące wyższe wynagrodzenie lub lepsze warunki pracy. Trend ten przyspieszył podczas pandemii COVID-19, podczas której wielu pracowników opuściło branżę budowlaną na zawsze.

Presja związana z rozrostem miast będzie się nasilać⁽³⁶⁾, co przyczyni się do rosnącego zapotrzebowania na nowe budynki. Jednocześnie wskaźniki modernizacji muszą ponad dwukrotnie zwiększyć się w skali globalnej, a w niektórych regionach nawet jeszcze bardziej, aby zapewnić zerowe zużycie energii netto. Ponadto dodatkowe wyzwanie będą stanowić zmiany sposobu wykorzystania nieruchomości komercyjnych w odpowiedzi na trendy pracy hybrydowej. Problem będzie się potęgować, ponieważ wielu pracowników jest bliskich wieku emerytalnego. Firma McKinsey & Company szacuje, że w USA do 2032 r. na emeryturę przejdzie 16% pracowników budowlanych i 29% mechaników HVAC w porównaniu ze stanem dzisiejszym. Jednocześnie będą utrzymywać się wysokie wskaźniki rezygnacji, co oznacza, że branżę opuści 1 194 000 pracowników budowlanych oraz 239 000 mechaników HVAC-R. W rezultacie w 2032 r. tylko w USA będzie 1 514 000 wakatów w branży budowlanej i 380 000 wakatów w branży HVAC⁽³⁷⁾. Raport Europejskich Służb Zatrudnienia (EURES) o niedoborach siły roboczej w 2023 r. informuje o podobnych trendach w Europie. Dwanaście krajów sygnalizuje niedobór pracowników budowlanych, przy czym w sześciu niedobór ten jest uznawany za bardzo poważny. Odnośnie mechaników HVAC niedobory występują w jedenastu krajach, przy czym w sześciu są uznawane za poważne⁽³⁸⁾.

Aby przeciwdziałać nasilającemu się niedoborowi wykwalifikowanego personelu, branże budowlana i HVAC muszą poprawić swój wizerunek, inwestować w edukację i szkolenia, wdrażać nowe technologie oraz współpracować z rządami, aby wdrażać wspierające strategie. Zniwelowanie tego niedoboru jest kluczowe dla zapewnienia siły roboczej oraz osiągnięcia zerowego zużycia energii netto.

Aby przyciągać młodsze pokolenia do zawodów technicznych, branża musi poprawić swój wizerunek. Wyniki badań wskazują, że 74% pokolenia Z ma negatywne skojarzenia z kształceniem zawodowym w porównaniu ze studiami pierwszego stopnia, a tylko 5% rodziców zachęca dzieci do podjęcia pracy w zawodach technicznych⁽³⁹⁾. Ponadto grupy niedostatecznie reprezentowane pozostają nieaktywne. W Europie kobiety to zaledwie 2% pracowników budowlanych, a wśród mechaników HVAC ich udział jest zerowy⁽³⁹⁾. W USA udział kobiet wśród pracowników HVAC wynosi 2,6% lub nieco więcej⁽⁴⁰⁾.

Istotne jest też poszerzenie możliwości edukacji i szkolenia. Kształcenie zawodowe, certyfikacje, praktyki zawodowe i szkolenie w miejscu pracy muszą być dostępne dla pracowników niewykwalifikowanych oraz osób zmieniających ścieżkę zawodową. Programy, takie jak ROVC w Holandii, w ramach którego kształci się 15 000 profesjonalistów rocznie, wyznaczają drogę do sukcesu. Podwyższanie kwalifikacji obecnego personelu jest równie ważne, ponieważ 35–45% pracowników remontowych w Europie wymaga szkolenia w dziedzinach, takich jak izolacje, wentylacja czy pompy ciepła⁽⁴¹⁾. Również programy kształcenia zawodowego wymagają przekształceń, np. wzbogacenia tradycyjnej wiedzy specjalistycznej o zagadnienia obejmujące sztuczną inteligencję, cyberbezpieczeństwo i programowanie.

Rosnące koszty pracy będą stymulatorem innowacji technologicznych zwiększających wydajność. Projektując elementy z myślą o zapobieganiu błędom montażowym, można ograniczyć potrzeby szkoleniowe, natomiast technologie rzeczywistości rozszerzonej mogą stanowić pomoc dla pracowników podczas wykonywania zadań lub zapewniać im łączność ze zdalnymi ekspertami. Innymi rozwiązaniami są konstrukcje prefabrykowane i modułowe, które dzięki wstępnie zmontowanym elementom, takim jak strefy pionu i fasady, wymagają mniejszego nakładu pracy, pozwalają na szybsze wykonywanie zadań i przyczyniają się do podwyższenia jakości.

Istotne są też strategie wspierające, takie jak otwarte przepisy imigracyjne pozwalające na zasilanie personelu pracownikami zagranicznymi, którzy tradycyjnie pomagali rozwiązywać problemy z niedoborami siły roboczej.