Veilige gebouwen

De behoefte aan veiligheid is een van de meest elementaire menselijke behoeften ⁽⁴²⁾ en gebouwen zijn er om mensen een veilig onderkomen te bieden tegen de buitenwereld. Deze buitenwereld wordt echter steeds ruiger. Klimaatverandering versterkt extreme weersomstandigheden, verstedelijking verergert de gevolgen van branden in gebouwen en digitalisering verhoogt de gevaren van computercriminaliteit. Ondertussen brengen nieuwe technologieën die hun weg vinden naar gebouwen nieuwe veiligheidsrisico's met zich mee.

Extreme weersomstandigheden nemen toe. In de VS bijvoorbeeld, hebben negen van de top tien jaren van extreme neerslag in de periode van 1910 tot 2024 zich allemaal voorgedaan sinds 1995 ⁽⁴³⁾. Wereldwijd waren er in 2023 170 overstromingsrampen, het dubbele van het gemiddelde in 1990 ⁽⁴⁴⁾. Bovendien is de intensiteit van cyclonen ook aanzienlijk toegenomen, met een opmerkelijke toename in de VS in de afgelopen 30 jaar ⁽⁴⁵⁾.

Verstedelijking versterkt de impact van branden in gebouwen. Naarmate het aantal mensen dat in een gebied woont en werkt toeneemt, zullen de gevolgen van bouwbranden verwoestender worden – een trend die al duidelijk is in de VS, waar branden in niet-residentiële gebouwen de afgelopen tien jaar met 27% zijn gestegen, en waarbij het aantal brandgerelateerde sterfgevallen met 83% is toegenomen ⁽⁴⁶⁾.

Digitalisering van gebouwen vergroot ook hun kwetsbaarheid voor cyberaanvallen. Kaspersky meldt dat bijna 40% van de computers die worden gebruikt om slimme gebouwbeheersystemen te beheren, betrokken is geweest bij kwaadaardige cyberaanvallen ⁽⁴⁷⁾. Een treffend voorbeeld van de mogelijke schade van een ogenschijnlijk onbeduidend IoT-apparaat is een casino dat is gehackt via een slimme thermometer in het lobbyaquarium, waardoor toegang werd verkregen tot de database van high-rollers ⁽⁴⁸⁾.

Tot slot brengen nieuwe technologieën nieuwe veiligheidsrisico's met zich mee. Nieuwe koelmiddelen met een laag aardopwarmingsvermogen die in koelmachines en warmtepompen worden gebruikt, kunnen bijvoorbeeld ontvlambaar of giftig zijn. Lithium-ionbatterijen die worden gebruikt voor energieopslag lopen het risico op "thermal runaway", een proces dat oververhitting van de batterij, het vrijkomen van giftig gas en mogelijke ontsteking veroorzaakt. In 2023 registreerde het VK een toename van 46% in branden die verband houden met lithium-ionbatterijen ⁽⁴⁹⁾.

Veiligheidsoverwegingen bij het ontwerp en de exploitatie zullen steeds belangrijker worden om ervoor te zorgen dat gebouwen een veilige omgeving blijven bieden voor de bewoners.

Proactieve maatregelen om gebouwen te beschermen tegen extreme weersomstandigheden zijn kosteneffectiever dan reparaties achteraf. In overstromingsgevoelige regio's zullen gebouwen steeds vaker waterbestendige materialen zoals beton of PVC-bouwblokken gebruiken in plaats van gipsplaat en multiplex. Gebouwen in regio's met veel neerslag krijgen versterkte daken en dakgoten. In gebieden met een hoog risico op bosbranden zullen gebouwen brandwerende materialen, luiken en sprinklerinstallaties bevatten. Gebouwen in cycloongevoelige gebieden zullen worden ontworpen om sterkere windbelastingen te weerstaan ^(50).

De toenemende kans op en ernst van branden in gebouwen zal leiden tot hogere brandveiligheidsnormen. Geavanceerde brandwerende materialen, zoals opzwellende coatings en composieten, zullen de brandbeheersing verbeteren. Branddetectiesystemen die gebruikmaken van onderling verbonden sensoren en AI zullen de realtimemonitoring en -respons verbeteren. De verspreiding van brand en rook in ventilatiekanalen zal in toenemende mate onder controle worden gehouden door gemotoriseerde kleppen, omdat mechanische kleppen niet langer toereikend zijn. En brandblussystemen zullen evolueren met een breder gebruik van watermisttechnologie en milieuvriendelijke brandblusmiddelen ⁽⁵¹⁾.

Toenemende cyberdreigingen, in combinatie met strengere regelgeving zoals de Europese cyberweerbaarheidsverordening, zullen de invoering van veilige communicatieprotocollen in gebouwautomatiserings- en regelsystemen versnellen. Protocollen die gebruikmaken van technologieën zoals op TLS gebaseerde versleuteling en op certificaten gebaseerde authenticatie zorgen voor veilige, fraudebestendige communicatie tussen apparaten en systemen.

Ten slotte zullen de risico's in verband met nieuwe gebouwtechnieken gerichte mitigatiestrategieën vereisen. Mechanische apparatuurruimtes die koelmiddelen met een laag GWP gebruiken, zoals R-290 (propaan) en R-717 (ammoniak), vereisen speciale gassensoren. Evenzo zullen kamers met lithium-ionbatterijen worden uitgerust met sensoren voor het detecteren van waterstof en andere gevaarlijke gassen zoals ethyleen, propyleen, methaan en koolmonoxide ⁽⁵²⁾.