Përshtatja ndaj klimës

Në vitin 2024, temperatura mesatare botërore ka tejkaluar 1,5°C [2,7°F] mbi nivelet paraindustriale për herë të parë, duke shënuar vitin më të nxehtë në regjistrim dhe duke vazhduar një prirje shqetësuese në të cilën 24 nga vitet më të ngrohta kanë ndodhur të gjitha që nga viti 2000 ⁽¹⁾. Kjo tendencë pritet të përshpejtohet, me temperaturën mesatare botërore që pritet të rritet me 2°C [3,6°F] ose më shumë deri në vitin 2050, nëse zbatohen të gjitha politikat aktuale ⁽²⁾. Sipas Agjencisë Ndërkombëtare të Energjisë (IEA), çdo rritje 1°C [1,8°F] në temperaturat botërore rezulton në një rritje prej 25% në ditët globale të shkallës ftohëse (CDD). CDD janë një masë se sa dhe për sa kohë temperatura e jashtme tejkalon një bazë të caktuar, zakonisht 18°C [64,4°F], duke nënkuptuar një nevojë shumë më të lartë për ftohje në të ardhmen.

Deri në vitin 2050, rreth 1000 qytete pritet të përballen me rritje mesatare të verës prej 35°C [95°F] ose më shumë, nga 354 qytete sot, duke vënë 1,6 miliardë banorë urbanë në rrezik ngrohjeje ekstreme - një rritje prej 800% ⁽³⁾. Kjo temperaturë përshkallëzuese do të prishë ekosistemet, do të rëndojë sistemet e kujdesit shëndetësor dhe do të vërë barra të rënda mbi ekonomitë botërore. Stresi i nxehtësisë parashikohet të zvogëlojë orët e punës globale me 2,2% deri në vitin 2030, e barasvlershme me humbjen e 80 milionë punëve me kohë të plotë ⁽⁴⁾. Aktualisht, fatalitetet në lidhje me nxehtësinë llogariten për gati gjysmë milion vdekje në vit, një shifër që ka të ngjarë të rritet më tej për shkak të popullatave të moshuara dhe urbanizimit të shpejtë ⁽⁵⁾. Për shembull, qytete si Delhi dhe Karaçi po përjetojnë një shpeshtësi në rritje të valëve vdekjeprurëse të nxehtësisë që marrin mijëra jetë dhe prekin në mënyrë degraduese popullatat vulnerabël, duke përfshirë të moshuarit ⁽⁶⁾.

Në një botë që po bëhet gjithnjë e më e nxehtë, ndërtesat do të luajnë një rol të rëndësishëm në mbrojtjen e shëndetit publik dhe ruajtjen e produktivitetit. Projektimet arkitekturore, zgjedhjet materiale për zarfet e ndërtimit dhe miratimi i sistemeve efikase të ftohjes do të bëhen kritike.

Për të reduktuar rritjen e nxehtësisë diellore, dizajnet e ardhshme do të integrojnë funksione si p.sh. portikë, pjergulla, tenda dhe grila. Orientimi strategjik i ndërtesave dhe zgjidhjet e gjelbërimit, si p.sh. çatitë e gjelbra dhe muret me bimësi, do të përmirësojnë izolimin dhe do të minimizojnë thithjen e nxehtësisë. Veshja e terreneve me pemë sezonale dhe gjelbërim urban do të përmirësojë qarkullimin e ajrit, do të ofrojë hijezim sezonal dhe temperatura ambienti më të ulëta me disa gradë. Megjithatë, balancimi i aspektit estetik me efikasitetin e energjisë mbetet një sfidë. Vlerësimet vizuale nuk duhet t'i zbehin më veçoritë praktike si p.sh. strukturat e krijimit të hijes ⁽⁷⁾.

Materialet e zarfit të ndërtimit do të luajnë gjithashtu një rol gjithnjë e më jetik. Materialet e masës së lartë termike, si guri dhe dheu, të cilat përdoren zakonisht në ndërtesat tradicionale në rajonet e Mesdheut dhe Afrikës së Veriut, rregullojnë natyrshëm temperaturat e brendshme dhe reduktojnë mbështetjen në ftohjen mekanike ⁽⁷⁾. Materialet novatore si panelet e izolimit me vakum, aeroxheli i silicit dhe veshjet e avancuara me veti reflektive po shtyjnë më tej kufijtë e efikasitetit. Këto teknologji mundësojnë izolimin më të hollë me deri në pesë herë efikasitetin e materialeve tradicionale.

Pavarësisht nga përhapja e mundshme e këtyre masave të ftohjes pasive, kërkesa për sisteme aktive ftohjeje që mund të përshtaten me kushtet ekstreme të motit nuk është rritur ende në mbarë botën, shtyrë si nga ekonomitë në zhvillim ashtu edhe nga ekonomitë e zhvilluara. Në ekonomitë në zhvillim, rritja e të ardhurave dhe aksesi i përmirësuar në elektricitet do të përshpejtojë përhapjen e kondicionerëve. Në ekonomitë e zhvilluara - që shpesh ndodhen në rajone më të buta - temperaturat në rritje dhe shpërndarja e pompave të ngrohjes, të cilat mund të ofrojnë ftohje kur përdoren në të kundërt, do të rrisin kërkesën për korrent. Rrjedhimisht, ftohja po bëhet përdorimi me rritjen më të shpejtë të energjisë në ndërtesa. Sipas IEA, kërkesa globale e energjisë për ftohje në hapësira pritet të jetë më shumë se trefishi deri në vitin 2050, duke konsumuar po aq energji elektrike sa Kina dhe India përdorin sot së bashku ⁽⁷⁾. Kjo rritje në kërkesë thekson nevojën urgjente për strategji inteligjente të ftohjes, si p.sh. ndërtimin e zgjidhjeve të ftohjes së natës dhe të ftohjes me efikasitet energjetik.